Μαθήματα της Ισπανίας: Πρόλογος στα «Μαθήματα της Ισπανίας – η τελευταία προειδοποίηση», του Λέον Τρότσκι

Κάτω από το μανδύα της αγκιτάτσιας περί «ειρηνικής συμμαχίας», το Λαϊκό Μέτωπο [1] της Βρετανίας κάνει τώρα τα πρώτα του βήματα, μπαίνοντας στον πολιτικό στίβο. Οι Φιλελεύθεροι στήνουν τα αυτιά τους με προσοχή, οι επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος εναντιώνονται σφόδρα και το Κομμουνιστικό Κόμμα, ο μυητής αυτής της αγκιτάτσιας, χρησιμοποιεί κάθε πόρο στη διάθεσή του, για να φέρει το Λαϊκό Μέτωπο στη ζωή. Τώρα, είναι επιτακτική ανάγκη για τους Βρετανούς εργάτες να βγάλουν συμπεράσματα από τα γεγονότα στην Ισπανία, να εξετάσουν την εμπειρία του λαϊκομετωπισμού, όπως αυτό εμφανίζεται στην πράξη στον εμφύλιο πόλεμο, ώστε να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του αύριο.

Ο Λέον Τρότσκι, σε μια σειρά άρθρων και μπροσούρων για την κατάσταση στην Ισπανία, με συνέπεια έδειχνε το δρόμο, που πρέπει να διαβούν οι μάζες, για να νικηθεί ο φασισμός, [και] καλούσε επίμονα το μόνο καθοδηγητή κατά μήκος αυτού του δρόμου, το επαναστατικό εργατικό κόμμα, να λάβει τη θέση του στην κεφαλή των αφυπνιζόμενων ισπανικών μαζών. Ο Τρότσκι καταλήγει, στην μπροσούρα του «Η Επανάσταση στην Ισπανία», γραμμένη το 1931, με τα εξής λόγια: «Για μια επιτυχημένη επίλυση όλων αυτών των καθηκόντων, χρειάζονται τρεις όροι: ένα κόμμα, άλλη μια φορά ένα κόμμα, και ξανά ένα κόμμα».

Οι συνθήκες για μια νίκη των εργατών έναντι της αντίδρασης, που συνοψίζονται επιγραμματικά κατ’ αυτό τον τρόπο, παραμένουν ακόμη ανεκπλήρωτοι: αυτό είναι το μάθημα που πρέπει να εμπεδωθεί στη συνείδηση της εργατικής τάξης στη Βρετανία, όπως και στην Ισπανία.

Καθώς οι Ισπανοί φασίστες προετοιμάζονταν ανοιχτά, με βοήθεια από το εξωτερικό, να «χτυπήσουν», η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου απέτυχε εμφανώς να κάνει την αντίστοιχη προετοιμασία στον αντίποδα, η οποία θα είχε καταστρέψει τον εχθρό γρήγορα και εύκολα. Ο στρατός παραδόθηκε ανενόχλητα στα χέρια των αντιδραστικών. Κάτω από τη μύτη της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου, σταθεροποίησαν μια ισχυρή βάση ανάμεσα στους Μαυριτανούς [2], οι οποίοι, βλέποντας τις αλυσίδες της νέας κυβέρνησης όχι λιγότερο ενοχλητικές απ’ αυτές τις μοναρχίας, αποτέλεσαν εύκολη λεία στις απατηλές υποσχέσεις του Φράνκο. Απ’ την άλλη πλευρά, οι εργάτες εμποδίστηκαν από τους ρεφορμιστές ηγέτες τους να λάβουν εκείνα τα μέτρα, που θα είχαν ματαιώσει τα φασιστικά πλάνα – την ίδρυση εργατικών πολιτοφυλακών και εργοστασιακών επιτροπών. Όταν, παρά τις παρακλήσεις των ηγετών τους, που τους ικέτευαν να μην «προκαλέσουν» την αντίδραση, να μην «αντιπαρατίθενται» στους ρεπουμπλικάνους-καπιταλιστές εταίρους τους στο Λαϊκό Μέτωπο, οι εργάτες απήργησαν και οι αγρότες άρπαξαν τη γη, η κυβέρνηση απάντησε, συλλαμβάνοντας απεργούς, διαλύοντας συνεδριάσεις εργατών, λογοκρίνοντας εργατικές εφημερίδες, πυροβολώντας αγρότες. Αυτή είναι η ιστορία που προκύπτει από τα δελτία τύπου και τις επίσημες ανακοινώσεις, κατά τους μήνες της εξουσίας του Λαϊκού Μετώπου, καθ’ οδόν προς τον εμφύλιο πόλεμο. Μ’ αυτό τον τρόπο, το Λαϊκό Μέτωπο, τους μήνες που προηγήθηκαν της εξέγερσης του Φράνκο, φίμωσαν και εγκλώβισαν τις μάζες και οδήγησαν μεγάλο ποσοστό τους στο αντίπαλο στρατόπεδο, να συμμετάσχουν μαζί με τους Μαυριτανούς ενάντια σε μια «δημοκρατική» κυβέρνηση, η οποία διαιώνιζε τη μιζέρια και την καταπίεσή τους.

Ούτε το Λαϊκό Μέτωπο ούτε και καμία άλλη καπιταλιστική κυβέρνηση δεν μπορούσε να λύσει τα βασικά προβλήματα της σύγχρονης Ισπανίας. Πέντε εκατομμύρια αγροτικές οικογένειες με ανεπαρκή έκταση γης, τρία εκατομμύρια απ’ αυτές μάλιστα χωρίς καθόλου γη, συνθλίβονταν από τη φορολόγηση και λιμοκτονούσαν. Μόνο η απαλλοτρίωση των μεγάλων γαιοκτημόνων και η αναδιανομή της γης μεταξύ των φτωχών αγροτών θα μπορούσε να απαλύνει την πείνα τους. Αλλά η λύση αυτή ήταν αδύνατη μέσα στον καπιταλισμό, γιατί όλο το οικοδόμημα του ισπανικού τραπεζικού συστήματος εξαρτάται από τις υποθήκες γης, επομένως η κατάρρευση των μεγάλων γαιοκτημόνων θα σήμαινε την κατάρρευση των καπιταλιστών και των τραπεζιτών. Μόνο ένας ισπανικός «Οκτώβρης» [3] θα μπορούσε, καταφέρνοντας ένα θανάσιμο χτύπημα τόσο στην τάξη των καπιταλιστών όσο και στην τάξη των γαιοκτημόνων, να ανακουφίσει την πείνα των εξαθλιωμένων μαζών της υπαίθρου.

Οι συνθήκες των εργατών στις πόλεις, παρομοίως, δημιουργούσαν ένα ανεπίλυτο πρόβλημα μέσα στον καπιταλισμό. Η ισπανική βιομηχανία, γεννημένη πολύ καθυστερημένα, για να ανταγωνιστεί τα φτηνά προϊόντα, τα οποία είναι ικανή να διαχύσει μέσα σε αξιοζήλευτα προστατευμένες αγορές μια ανεπτυγμένη ξένη βιομηχανία, είναι ανίκανη ακόμα και να βρει μια εσωτερική αγορά, εξαιτίας του φτωχοποιημένου αγροτικού πληθυσμού. Ο Μαρξ και ο Λένιν δίδασκαν ότι δεν υπάρχει καμία διέξοδος για τους εργάτες από τη φυλακή των πενιχρών μισθών και της αυξανόμενης ανεργίας, εκτός από την κατεδάφιση των φραγμών του καπιταλισμού και το πέρασμα του ελέγχου της βιομηχανίας στα χέρια της εργατικής τάξης.

Τους πρώτους μήνες του εμφυλίου πολέμου, οι εργάτες της Ισπανίας αναζητούσαν αυθόρμητα μια διέξοδο, ως ένα αναγκαίο τμήμα της πάλης τους ενάντια στην αντίδραση, καθώς ο Φράνκο δεν μπορούσε να ηττηθεί μόνο με στρατιωτικές μεθόδους. Τέθηκαν σε εφαρμογή μέτρα αναγκαία για το ξεσήκωμα των μαζών, που θα τους έδιναν κάτι να παλέψουν: ιδρύθηκαν συμβούλια στα εργοστάσια, στα χωριά και στα καταστήματα και εργατικά δικαστήρια, καθώς και ένα εργατικό αστυνομικό σώμα και εργατική πολιτοφυλακή. Έτσι, ήρθε στη ζωή το έμβρυο ενός εργατικού κράτους, για να διεξάγει έναν επαναστατικό πόλεμο ενάντια στους φασίστες, το οποίο υπήρχε πλάι στο Λαϊκό Μέτωπο, ανταγωνιζόμενο το κύρος του και υποκαθιστώντας τις λειτουργίες του.

Το Κομμουνιστικό και το Σοσιαλιστικό Κόμμα έσπευσαν προς διάσωση της καπιταλιστικής κυβέρνησης, η οποία απειλείτο με αφανισμό. Εισήλθαν στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου και ο Καμπαλέρο [4], ο οποίος χαιρετίστηκε ως ο «Ισπανός Λένιν», έγινε πρωθυπουργός. Μία-μία, οι κατακτήσεις των εργατών πάρθηκαν πίσω στο όνομα της «υπεράσπισης της δημοκρατίας». Η εργατική πολιτοφυλακή και τα εργατικά αστυνομικά σώματα διαλύθηκαν, τα εργατικά δικαστήρια αφανίστηκαν.

Η ίδια διαδικασία έλαβε χώρα και στην Καταλονία, όπου το POUM μπήκε στην κυβέρνηση συνασπισμού, ανακηρύσσοντάς την κυβέρνηση εργατική. Αλλά το POUM επίσης διακήρυττε ότι ο εμφύλιος πόλεμος ήταν, κατά βάση, ζήτημα του σοσιαλισμού εναντίον του καπιταλισμού, μια αλήθεια που υπέσκαπτε τα ίδια τα θεμέλια του Λαϊκού Μετώπου. Ρεπουμπλικάνοι και σταλινικοί ενώθηκαν σε μια κακοήθη εκστρατεία συκοφάντησης εναντίον του POUM, το οποίο κατηγορούσαν ότι είναι στην υπηρεσία του Φράνκο, απομακρύνοντάς το από την κυβέρνηση, καταστέλλοντας την προπαγάνδα και τα έντυπά του, συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας τους ηγέτες του.

Στις αρχές του Μάη του 1937, η κυβέρνηση άρχισε να επιτίθεται προκλητικά στους εργάτες, για να επανακτήσει την ιδιοκτησία των εργοστασίων και των κτηρίων, που βρίσκονταν υπό εργατικό έλεγχο. Η αντίσταση των εργατών υπερκεράστηκε και επανακτήθηκε ο πλήρης έλεγχος στα πεδία της οικονομίας, της πολιτικής και του στρατού από τους αστούς.

Οι εναλλακτικές επιλογές, που έχουν μπροστά τους οι ισπανικές μάζες σήμερα, είναι, από τη μια πλευρά, η νίκη του Φράνκο, που θα σηματοδοτήσει ένα απολυταρχικό καθεστώς, και, από την άλλη, μια προβληματική νίκη ενός «δημοκρατικού» καπιταλιστικού καθεστώτος, το οποίο, σε μια ρημαγμένη Ισπανία, μπορεί να κυβερνήσει μόνο με μια κεκαλυμμένη δικτατορία. Σε κάθε περίπτωση, οι αλυσίδες θα είναι ασφαλέστερα καρφωμένες στα χέρια και τα πόδια των, εξαντλημένων και εξαπατημένων, εργατών, αγροτών και αποικιακών λαών.

Από την αρχή της ύπαρξής του, το Λαϊκό Μέτωπο αποκήρυξε στο πρόγραμμά του όχι μόνο τα σοσιαλιστικά, αλλά ακόμα και τα μισο-σοσιαλιστικά μέτρα. Υπήρξε ανοιχτά και αναντίρρητα θεματοφύλακας της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, υποσχόμενο μεγαλεπήβολα πλάνα για μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, για να εκτρέψει την προσοχή των ανθρώπων από τις υπάρχουσες δυστυχίες. Το επικείμενο Λαϊκό Μέτωπο στη Βρετανία είναι κομμένο και ραμμένο στο ίδιο μοτίβο. «Κάθε ιδέα πραγματικού σοσιαλισμού θα πρέπει να τεθεί στην άκρη για την ώρα», διακηρύσσει ο Σετ Στάφορντ Κριπς [5] στην Tribune (14 Απρίλη του 1938), ικετεύοντας για μια κυβέρνηση «δημοκρατικού μετώπου». Η Daily Worker (σ.τ.μ: η εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας) υποστηρίζει τον υποψήφιο των Φιλελεύθερων στις επαναληπτικές εκλογές εναντίον του υποψηφίου των Εργατικών και χλευάζει «την καταπληκτική ανακάλυψη (σ.τ.μ: των Εργατικών) ότι οι Φιλελεύθεροι δεν είναι σοσιαλιστές, λες και οι Φιλελεύθεροι διεκδίκησαν ποτέ αυτή την αξίωση» (11 Μάη του 1938).

Για τη Βρετανία, όπως και για την Ισπανία, η πάλη ενάντια στο φασισμό είναι η πάλη για το σοσιαλισμό. Τα προγράμματα των εξοπλισμών και της προμήθειας τροφίμων, ο τρόμος της κατασκοπείας και οι προληπτικές αεροπορικές επιδρομές λειτουργούν ως προειδοποίηση στους εργάτες ότι η «ειρηνική» περίοδος φτάνει με ταχείς ρυθμούς προς το τέλος της. Η αμερικανική ύφεση στη βιομηχανία μεταδίδεται στη Βρετανία. Το πρώτο τρίμηνο του 1938, η πτώση 33.000.000 νέων επενδεδυμένων κεφαλαίων, έναντι 49.505.000 για την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, καταδεικνύει την επερχόμενη βιομηχανική ύφεση. Η αυξανόμενη απασχόληση στην εξοπλιστική βιομηχανία και η αυξανόμενη στρατολόγηση νεοσυλλέκτων στο στρατό χρησιμεύουν, για την ώρα, για τη συγκάλυψη της ανόδου της ανεργίας στη βιομηχανία, ενώ η στροφή του κέντρου βάρους στην εθνική οικονομία δεν είναι ορατή, επειδή η τεχνητή άνοδος των πολεμικών προετοιμασιών βοηθά στη συγκάλυψη της πραγματικής διαδικασίας της οικονομικής κατάρρευσης. Η ασθένεια που κρατά τα σωθικά του καπιταλισμού σε αποσύνθεση παράγει σαν σύμπτωμα μια πυρετώδη δραστηριότητα σε συγκεκριμένους τομείς της βιομηχανίας, που συνοδεύεται από εκείνη τη λανθασμένη αίσθηση ευεξίας, η οποία πρέπει να αναγνωρίζεται ως προπολεμική «ευημερία», το ντελίριο πριν από την κρίση.

Όσο συνεχίζεται η προπολεμική ανάπτυξη και οι βρετανικές μάζες συνεχίζουν να βρίσκονται σε μια σχετικά παθητική κατάσταση, οι δεξιοί γραφειοκράτες των συνδικάτων και του Εργατικού Κόμματος αντιτίθενται στο Λαϊκό Μέτωπο. Όταν οι μάζες αρχίσουν να κινούνται, όπως έκαναν και στην Ισπανία και τη Γαλλία, προς μια μαχητική σοσιαλιστική λύση των προβλημάτων του, η γραφειοκρατία των Εργατικών δε θα διστάσει να ακολουθήσει το παράδειγμα των ομοίων της στην Ισπανία και τη Γαλλία, να βάλει χαλινάρι στο μαζικό κίνημα και να το οδηγήσει στο ασφαλές μονοπάτι του λαϊκομετωπισμού. Αν αντιστέκονται σήμερα στο Λαϊκό Μέτωπο, αυτό δε γίνεται, επειδή αυτό είναι η ανοιχτή, προδοτική εγκατάλειψη ή ακόμα και η επίφαση του σοσιαλισμού, αλλά επειδή είναι αρκετά ικανοποιημένοι με τη δική τους θέση στην καπιταλιστική κοινωνία, επειδή φοβούνται την αναπόφευκτη έκθεση, στην οποία θα τους υποβάλει η κατάληψη της πολιτικής εξουσίας. Σήμερα επιτίθενται ενάντια στους Φιλελεύθερους ως μη σοσιαλιστές, αύριο θα τους δικαιολογούν και θα τους υπερασπίζονται και θα δουλεύουν χέρι-χέρι μαζί τους στην «απεργοσπαστική συνωμοσία» του Λαϊκού Μετώπου, όπως κάνουν ήδη οι ρεφορμιστές αδελφοί τους στο Κομμουνιστικό Κόμμα.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας εκλιπαρεί για το Λαϊκό Μέτωπο και υποστηρίζει τους Φιλελεύθερους πάνω σε ένα πρόγραμμα «εξοπλισμού για την Ισπανία», «υπεράσπισης των δημοκρατικών ελευθεριών», «οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του λαού». Το Γαλλικό Λαϊκό Μέτωπο στην εξουσία δεν έδωσε όπλα στην Ισπανία. Οι Γάλλοι αποικιακοί σκλάβοι της Βόρειας Αφρικής και της Ινδοκίνας έλαβαν το μερίδιο των «δημοκρατικών ελευθεριών» τους – σφαίρες και θανατικές ποινές. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία [6] ροκάνισε τις παραχωρήσεις, που πάρθηκαν από την άρχουσα τάξη, μέσω της άμεσης απεργιακής δράσης των Γάλλων εργατών, και εξανέμισε τις μισθολογικές τους κατακτήσεις με νομισματικά παιχνίδια. Οι Φιλελεύθεροι και «προοδευτικοί» καπιταλιστές προσφέρουν, στη θέση μεταρρυθμίσεων, πομπώδη πλάνα μεταρρυθμίσεων.

Τα παλιότερα γραπτά των ηγετών του Κομμουνιστικού Κόμματος αποδεικνύουν ότι είναι καλά ενήμεροι για τον προδοτικό ρόλο των Φιλελεύθερων. Σήμερα, μπορούν να εκμεταλλευτούν τη φήμη της μαχητικότητας, η οποία αποκτήθηκε από τη δουλειά των κομματικών μελών στο συνδικαλιστικό αγώνα, με σκοπό να οδηγήσουν τους αγωνιστές εργάτες στο πολιτικό μονοπάτι, που χάραξαν οι χρηματοδότες τους στο Κρεμλίνο. Ο Στάλιν και η κλίκα του είναι προετοιμασμένοι να θυσιάσουν τις σοσιαλιστικές επιδιώξεις της βρετανικής εργατικής τάξης για χάρη μιας πολεμικής συμμαχίας με τη βρετανική αστική τάξη και, γι’ αυτό το σκοπό, έχουν διατάξει το σχηματισμό ενός Λαϊκού Μετώπου στη Βρετανία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα σπεύδει να υπακούσει, κατηγορηματικά και ευθαρσώς έρχεται σε αντίθεση με τα επιχειρήματά του λίγους μήνες πριν, συνειδητά και εκούσια οδηγεί τους εργάτες στην υποστήριξη μιας κυβέρνησης συνασπισμού με τον ταξικό εχθρό, αποτυφλώνει τους εργάτες, όσο οι Φιλελεύθεροι ετοιμάζουν το στιλέτο, το οποίο θα καρφώσουν στην πλάτη τους.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα φέρνει σε πέρας το προδοτικό έργο του, σπαράζοντας δυνατά για «Ενότητα! Ενότητα!». Αλλά η βρετανική εργατική τάξη αποτελεί τα δύο τρίτα του πληθυσμού και θα προσέλκυε την πλειοψηφία των μικρομεσαίων τάξεων, αν έβγαινε μπροστά με ένα τολμηρό πρόγραμμα σοσιαλιστικών αιτημάτων. Οι εργάτες δεν έχουν καμιά ανάγκη να συμμαχήσουν με κανένα τμήμα του ταξικού εχθρού, και λιγότερο από όλα με τους σάπιους, εδώ και πολύ καιρό χρεοκοπημένους, Φιλελεύθερους. Ενστικτωδώς, γνωρίζουν ότι η ενότητα είναι ένα πανίσχυρο όπλο στην πάλη τους – η ενότητα της εργατικής τάξης. Το Λαϊκό Μέτωπο είναι μια καρικατούρα ενότητας. Το αυθεντικό ενιαίο μέτωπο σε μια ταξική βάση, που συνενώνει τους εργάτες, τις οργανώσεις τους, τα κόμματά τους σε ένα πρόγραμμα κοινών διεκδικήσεων είναι η αδήριτη ανάγκη του σήμερα, το μόνο μέσο υπεράσπισης εκείνων των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων, που κέρδισαν οι εργάτες μέσα από γενιές αγώνων και θυσιών. Η επιτυχής υπεράσπιση των υπαρχουσών κατακτήσεων πρέπει να οδηγήσει αναπόφευκτα στην εκστρατεία για την πλήρη δικαίωση των εργατών, στην πάλη για την εργατική εξουσία.

Η εμπειρία της Ισπανίας είναι μια προειδοποίηση και ένα μάθημα στους εργάτες του κόσμου, και πάνω απ’ όλα στους Βρετανούς εργάτες. Το χτεσινό δράμα στην Ισπανία προβάρεται σήμερα στη Βρετανία. Αύριο θα παιχτεί, αν οι Βρετανοί εργάτες αποτύχουν να κατανοήσουν τη φύση των καθηκόντων, που η ιστορία έθεσε μπροστά τους. Και στην προετοιμασία για την αντιμετώπιση αυτών των καθηκόντων, η εργατική τάξη έχει ανάγκη, πάνω απ’ όλα, «ένα κόμμα, άλλη μια φορά ένα κόμμα, και ξανά ένα κόμμα».

Σημειώσεις:

[1] Το Λαϊκό Μέτωπο ή Μέτωπο του Λαού ήταν το όνομα, που δόθηκε στους συνασπισμούς μεταξύ των εργατικών κομμάτων και των αποκαλούμενων φιλελεύθερων ή ριζοσπαστικών καπιταλιστικών κομμάτων. Η Κομμουνιστική Διεθνής υιοθέτησε την πολιτική του Λαϊκού Μετώπου το 1935, μετά το φιάσκο της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία.

[2] Ο αραβικός πληθυσμός της Βορειοδυτικής Αφρικής. Πάλεψε για χρόνια στο Μαρόκο για αυτονομία από την ισπανική κυριαρχία. Ενώ η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου δεν έκανε τίποτα, ο Φράνκο τους υποσχόταν ανεξαρτησία.

[3] Η Ρωσική Επανάσταση συνέβη τον Οκτώβρη του 1917, σύμφωνα με το παλιό ρωσικό ημερολόγιο.

[4] Λάργκο Καμπαλέρο, ηγέτης μιας αριστερής τάσης στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας, τη δεκαετία του 1930. Πρωθυπουργός από τον Σεπτέμβρη του 1936 μέχρι τον Μάη του 1937.

[5] Στάφορντ Κριπς, βουλευτής των Εργατικών από το 1931, διαγράφηκε από το κόμμα για ένα διάστημα, το 1939, επειδή έκανε καμπάνια υπέρ ενός Λαϊκού Μετώπου. Ως Καγκελάριος Οικονομικών την περίοδο 1947-50, εισήγαγε ένα οικονομικό πρόγραμμα λιτότητας. Tribune ήταν η εφημερίδα της ρεφορμιστικής Αριστεράς μέσα στο κόμμα, την οποία ο Κριπς βοήθησε να ιδρυθεί το 1937.

[6] Η συμμαχία του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας (PCF), του σοσιαλιστικού Γαλλικού Τμήματος της Εργατικής Διεθνούς (SFIO) και του Ριζοσπαστικού και Σοσιαλιστικού Κόμματος κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του Μάη του 1936 και σχημάτισε κυβέρνηση με επικεφαλής τον ηγέτη του SFIO, Λεόν Μπλουμ. Η κυβέρνηση του Λεόν Μπλουμ κράτησε από τον Ιούνιο του 1936 ως τον Ιούνιο του 1937, όταν σταδιακά κατέρρευσε υπό την πίεση των δεξιών αστών εντός του μετώπου.